De Wijk De Wereld doet in 2023 Lewenborg aan. De Groningse wijk met de herkenbare scheepstermen in de straatnamen, sneed vijftig jaar geleden de Stadsweg naar de Eems in tweeën. Lewenborg moest afrekenen met de saaie naoorlogse woonwijken. Het resultaat: een ruime, groene wijk met gevarieerde architectuur en dito bewoners. Er is een eigen voetbalclub, FC Lewenborg, er ligt 6 hectare fraaie stadsnatuur van de beroemde tuinarchitect Le Roy en in het hart van de wijk staat Het Dok; het grootste buurthuis van Noord-Nederland. En zoals in elke grote stadswijk gebeurt er natuurlijk van álles.
Journalist Yvon van Apeldoorn en fotograaf Marc Knip duiken Lewenborg in, op zoek naar mensen en clubjes die de buurt leuker, liever en leefbaarder maken. In deze editie: Gerrit Vos, de hoeder van het Le Roy-gebied.
In 1973 kreeg de Nederlandse tuinarchitect Louis Le Roy de vrije hand bij de inrichting van het groen in een deel van de gloednieuwe wijk Lewenborg. Toen zijn contract met de gemeente tien jaar later niet werd verlengd, namen de bewoners het over. Het Le Roy-gebied is uitgegroeid tot een jungle midden tussen de bebouwing, met heuvels in Engelse landschapsstijl, waterpartijen, moestuinen, bijenkassen, een ‘ecokathedraal’, een wilgenbos en een pinetum. Het is een heel bijzonder stukje natuur, dat gek genoeg internationaal meer bekendheid geniet dan onder de wijkbewoners zelf. Gerrit Vos is al veertig jaar zeer actief in het Le Roy-gebied. Het is zijn levenswerk geworden; hij onderhoudt, bouwt, waakt, geeft rondleidingen en strijdt onvermoeibaar tegen bureaucratie en vernieling. Zijn motto? NOAD: Nooit Opgeven, Altijd Doorgaan.
Gerrit ontvangt me in het Le Roy-huis – een houten gebouw met een groen dak – en verwelkomt me met een ‘namasté’, zijn handen tegen elkaar gevouwen voor zijn borst. (“Je kunt er ook een grapje van maken. Dan zeg je: ‘naar Maastricht’.”)
“In 1976 ben ik in de wijk komen wonen. Op een flat; uit mijn raam keek ik zo naar Zuidwolde. Ik bewerkte een tuintje in het moestuincomplex aan het Kraaiennest en in 1984 werd ik gevraagd als coördinator van de moestuinen in het Le Roy-gebied. Dat waren er destijds nog zes, na de kernramp van Tsjernobyl bleven er twee over. Toen ik hier begon waren er allemaal verschillende initiatieven, werkgroepjes, ideeën van bewoners, iedereen deed eigenlijk maar wat. Er was bijvoorbeeld iemand die helemaal gek was van coniferen. Hij kweekte ze in zijn moestuin, haalde stekjes van over de hele wereld. Dat is het pinetum geworden; een waardevolle verzameling van bijzondere en zeldzame naaldbomen.
Maar er gebeurden ook dingen die niet handig waren; er werden in het begin bijvoorbeeld overal zomaar bomen neergepleurd, ook op plekken waar ze niet moesten komen. Sommige bomen worden heel hoog, die moeten niet te dicht bij de huizen staan. In 2005 hebben we een groenparagraaf ‘bomen’ aan het werkplan toegevoegd.”
“Mijn speerpunt is spelen in de natuur. In 1985 kocht ik het huis waar ik nu nog steeds woon, grenzend aan het gebied. Vanuit mijn achtertuin begon ik met het bouwen van een klimcircuit, zodat kinderen door het bos konden slingeren. Ik zette een paal in de grond, en nog een paal. Stap voor stap werd het een geweldig circuit met netten, looppaden en een indiaanse touwbrug. Er waren zelfs twee kabelbanen. Maar toen trad in 1997 het attractiebesluit in werking en je raadt het al: ‘Veel te gevaarlijk!’ Ik moest het afbreken. Ik heb toen alleen de onderkant eraf gehaald, daarmee was het niet meer ‘beklimbaar’ en viel het niet meer onder de regelgeving. De kinderen kwamen er natuurlijk nog steeds wel in.”
“Het vandalisme hoort erbij; de jeugd moet materialen ontdekken, zeg ik altijd maar.”
“Het circuit is er nog steeds, hoewel het door de jaren heen heel vaak is beschadigd. Soms kom ik thuis en dan ruik ik het al; dan hebben ze weer een touw in de fik gezet. Het hoort erbij; de jeugd moet materialen ontdekken, zeg ik altijd maar. Een paar jaar geleden heb ik de touwbrug helemaal opnieuw gebouwd, met gecertificeerd staaldraad. Hartstikke duur. Wat denk je? Ook in de fik. Ik ben nog snel gaan blussen, maar de bekleding van het staaldraad was al gesmolten. Ik heb het toen maar weer vervangen door gewoon touw. Afgelopen zomer heeft de brug twee maanden gestaan! Daarna werden touwen weer doorgesneden. Ik beschouw het als een cursus Onverwoestbaar Construeren; ik blijf dingen verzinnen die ze niet kapot kunnen krijgen.”
“Sinds 2008 is het Le Roy-gebied ondergebracht in een stichting en een paar jaar later werd dit huis gebouwd; een plek voor allerlei activiteiten, projecten en cursussen rondom groene thema’s. Ook is de Werf, de werkplaats voor het bouwen van vogelhuisjes, onlangs verbouwd. Er gebeurt heel veel, er komt ook steeds meer interesse uit het buitenland. Helaas hebben we alweer een tijdje geen voorzitter. En ook maar drie bestuursleden, op zeven portefeuilles. Het zou leuk zijn als we op den duur weer wat versterking krijgen.”
“Ja, maar wij doen het op z’n Nederlands. We zeggen trouwens wel Louis, eigenlijk zouden we hem Luis moeten noemen. Want hij was tenslotte de luis in de pels van het gemeentebestuur. Hij was zo kwaad nadat zijn contract niet werd verlengd, dat hij twintig jaar lang geen voet in het gebied heeft gezet. Toen hij in 2003 een lezing gaf in Het Dok, hebben de toenmalige voorzitter en ik hem meegetroond. Hij vond het best aardig geworden.”
Kom op bezoek en maak kennis met Maryam, Henk, Eva, Lynn, Arjen en vele anderen. Samen met de makers van De Wijk De Wereld brengen zij hun verhalen tot leven in een voorstelling vol dans, muziek, theater, film en meer. De makers van deze editie zijn Eva van Barneveld, Gaja Caruso, Claudine Pantophlet, T A M A R (Tamar Tanasale) en Ada Daniele & Shara Maaskant (van X_YUSUF_BOSS).
Verder lezen